جمعه, 10 فروردین 1403 2024,March

نگاهی به تغییرات نرخ ارز و تورم در 3 دهه اخیر/ حساسیت تورم به نرخ ارز بازار

24 خرداد 1401
نگاهی به تغییرات نرخ ارز و تورم در 3 دهه اخیر/ حساسیت تورم به نرخ ارز بازار

به گزارش بانک اول شرایطی که نرخ ارز بازار از نرخ ارز محاسباتی در قانون بودجه فاصله می‌گیرد و امکان کنترل نرخ ارز در سطح سابق نیست، نرخ ارز محاسباتی بودجه برای سال آینده به یکی از مسائل مهم در مذاکرات مجلس و دولت تبدیل می‌شود.

توزیع رانت با نرخ ارز مرجع از جمله نقدهای مخالفان ارز دونرخی و ثابت نگه داشتن نرخ ارز در بودجه با هدف کنترل تورم محور مخالفان افزایش نرخ ارز در بودجه است. در این میان یکی از گزاره‌های مشهوری که همواره از سوی برخی‌ها مطرح می‌شود تامین کسری بودجه از محل رشد نرخ ارز و اقدام عامدانه دولت برای کاهش ارزش پول ملی است اما گزاره‌های و مستندات متعدد خبری این گزاره را رد می‌کن

همواره یکی از اصلی‌ترین مشکلات و اختلافات روسای کل بانک مرکزی با روسای جمهور نرخ ارز بوده است. روسای جمهور مدافع کنترل نرخ ارز باوجود افزایش واقعی بهای ارز و کاهش ارزش پول ملی به دلیل تورم بالا بوده‌اند. همین مساله موجب افزایش عرضه ارزهای مداخله‌ای بانک مرکزی به بازار می‌شد و در نهایت وقتی دولت به این نتیجه می‌رسید که با افزایش عرضه ارز امکان کنترل نرخ نیست و مجبور به پذیرش نرخ جدید می‌شد.

رد پای این رویکرد دولت در بودجه‌های سالیانه و میانگین نرخ ارز مرجع قابل مشاهده است. همانطور که در جدول زیر قابل مشاهده است نرخ ارز مرجع در دوران افزایش نرخ ارز با فاصله یک ساله و بیشتر به نرخ ارز آزاد رسیده است.

در سال‌هایی که نرخ ارز غیررسمی در حال افزایش بود، بهای ارز مرجع 175 تومان باقی مانده بود، اما این ثابت مانده منجر به کاهش نرخ ارز و کنترل نرخ تورم نشده است. سال‌های 73 و 74 به دلیل افزایش قیمت حامل‌های انرژی تورم به حالت لجام گسیخته درآمد و پس از بازگشت دولت به سیاست‌های تثبیت، بهای تورم در سال بعد به 23.2 درصد و در سال76 به 17.3 درصد کاهش یافت.

نکته دیگری که با این آمار و ارقام نشان می‌دهد، بی‌اعتنایی بازار به نرخ مرجع ارز است. 19 دی ماه رئیس جمهور در جلسه هیات دولت گفته بود: «ما در این بودجه اعلام کردیم قیمت امروز ارز کاهش خواهد یافت و این یکی از پیام‌های مهم بودجه ما است و این یعنی (احیای) ارزش پول ملی است. یکی از اهداف ما ارزش پول ملی است و لذا ارز را بر مبنای ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان مدنظر قرار دادیم که ارزش پول ملی ما بالا برود در یک شرایطی در سال آینده این کار شدنی و امکان‌پذیر است.» 

اما آمارهای 28 سال اخیر نشان می‌دهد، بازار در شرایطی که فاصله زیادی با نرخ ارز مرجع دارد، در برابر نرخ ثابت ارز در بودجه واکنشی نشان نمی‌دهد. واکنش بازار ارز به نرخ ارز بودجه زمانی است که فاصله اندکی بین این دو نرخ برقرار باشد.

از نکات جالب توجه در عملکرد ارزی 3 دهه اخیر، یکسان‌‌سازی نرخ ارز در سال 81 با کمترین تحمیل تورم است. در سال 81 نرخ ارز مرجع از 175 تومان به 803 تومان (3.5 برابر) رسیده است، اما فقط 4.4 درصد رشد کرده و ضمن اینکه بهای ارز در بازار آزاد هم رشد خاصی نداشته است.

البته این سیاست در شرایط غیرتحریمی و منابع ارزی مناسب اجرایی شده است ولی بحث در اینجاست که اساسا در شرایطی که فاصله نرخ ارز بازار با نرخ ارز مرجع بسیار زیاد است، بازار معطل نزدیک شدن ارز مرجع به خود نیست. به عبارت دیگر اساسا در چنین شرایطی فقط با ثابت نگه داشتن نرخ ارز نمی‌توان انتظار کاهش قیمت ارز در بازار را داشت.

بلعکس، در صورتی که امکان یکسان‌‌سازی نرخ ارز وجود داشته باشد، می‌توان بدون کمترین آسیب نرخ ارز مرجع و نرخ ارز بازار را در یک سطح قرار داد.

نکته بعدی که می‌توان به آن پرداخت، تاثیر نرخ ارز بر نرخ تورم است. ارقام زیر نشان می‌دهد، نرخ تورم بیش از آنکه متاثر از نرخ ارز مرجع باشد، تحت تاثیر ارز در بازار آزاد است. در صورتی نرخ ارز مرجع می‌تواند باعث کنترل تورم شود که همه نیازهای ارزی با آن نرخ تامین شود که قطعا این سیاست غیرقابل اجرا و با آثار منفی اقتصادی مثل افزایش شدید واردات و تقاضا برای ارز خدمات، مفاسد فراوان و.... همراه خواهد بود.

سال     میانگین نرخ دلار مرجع     نرخ دلار در بازار     نرخ تورم
1371     154     149     24.4
1372     175     180     22.9
1373     175     266     35.2
1374     175     407     49.4
1375     175     444     23.2
1376     175     478     17.3
1377     175     464     18.1
1378     175     863     20.1
1379     175     819     12.6
1380     175     800     11.4
1381     803     802     15.8
1382     830     832     15.6
1383     868     874     15.2
1384     900     904     10.4
1385     924     922     11.9
1386     909     935     18.4
1387     941     966     25.4
1388     977     997     10.8
1389     1،017     1،044     12.4
1390     1،131     1،207     21.5
1391     1،226     2،607     30.5
1392     2،490     3،183     34.7
1393     2،664     3،280     15.6
1394     2،911     3،450     11.9
1395     3،133     3،644     9
1396     3،505     4،045     9.6
1397     4،200     10،783     26.9
1398     4،200     12،918     41.2
1399     4200     22،000     _

قطعا نرخ تورم تنها متاثر از نرخ ارز نیست و مولفه های دیگری مانند تغییرات حجم نقدینگی بر آن موثر است، اما برای روشن تر شدن موضوع از دو متغیر نرخ ارز مرجع و نرخ ارز در بازار استفاده شده است.

اخبار مرتبط
رکوردشکنی ها پی در پی بهای جهانی طلا، بازار داخلی فلز زرد را هم تحت تاثیر قرار داده به گونه ای که قیمت هر سکه طرح جدید از حدود ۳۴ میلیون تومان در روز ۱۰ اسفند سال گذشته، به حدود ۳۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در روز جاری رسانده است. همچنین بهای هر گرم طلای ۱۸ عیار از ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان در روز ۱۰ اسفند به ۳ میلیون و ۲۶۰ هزار تومان در روز جاری رسیده است.
امروز قیمت دلار ثبات را تجربه کرده است، قیمت طلا اما افزایش یافت
یک اقتصاددان، قیمت دلار در پایان سال ۱۴۰۳ را پیش‌بینی کرد.
رئیس اتحادیه طلا فروشان گفت: مردم از خرید طلای دست دوم جدا خودداری کنند طلایی که فاقد کد استاندارد باشد قابل پیگیری نیست

دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید

captcha


امتیاز:

دسته بندی مقالات
آخرین مقالات