فروش سهام عدالت چه زمانی آزاد می‌شود؟

به گزارش بانک اول در حالی که نزدیک به 50 میلیون سهامدار عدالت در کشور وجود دارد و دغدغه بخش زیادی از آنها توقف فروش سهام عدالت با وجود آزادسازی 60 درصد از آن است، اما نه 4 کاندیدای نهایی و نه 7 نامزد تایید صلاحیت شده هیچ کدام هیچ برنامه‌ای برای سهام عدالت عنوان نکردند؛ از این رو حال این سوال مطرح است که چرا این دغدغه در برنامه‌های انتخاباتی نامزدها جایی نداشت؟ همچنین این نگرانی برای مشمولان سهام عدالت ایجاد شده است که گره ممنوعیت فروش سهام عدالت به این زودی‌ها باز نشود و توقف فروش سهام عدالت در دولت بعد نیز ادامه یابد.

حبس 7 ماهه سهام عدالت

مرحله اول فروش سهام عدالت حدود یک سال پیش و از روز ششم خرداد ماه 99 آغاز و این امکان فراهم شد که سهامداران ابتدا از طریق بانک‌ها و سپس کارگزاری‌ها سهامشان را تا سقف 30 درصد بفروشند.

آنطور که رئیس جمهور وعده داده بود 30 درصد دوم آن روز عید غدیر خم مصادف با 18 مردادماه 1399 آزاد شد. قرار بود 30 درصد سوم آن هم روز 22 بهمن انجام شود و 10 درصد پایانی آن بماند برای سال 1400 و پیش از پایان دولت دوازدهم.

با این حال همزمان با آزادسازی مرحله دوم سهام عدالت وقایعی رخ داد که تمام وعده‌ها را بر باد داد.

همزمان با آزادسازی 30 درصد دوم سهام عدالت روند افزایشی شاخص بورس متوقف شد و دوره‌ای از افت و رکود در بازار سرمایه آغاز شد.

تداوم شرایط بد بازار سرمایه موجب شد که حتی 30 درصد دوم سهام عدالت به طور کامل آزاد نشود. اول اینکه روند فروش کند شد و در نهایت نیز از میانه‌های آبان فروش سهام عدالت به طور کامل متوقف شد.
با این حال توقف فروش سهام عدالت و یک مجموعه اقدامات دیگر نیز نتوانست بازار سهام را به شرایط عادی باز گرداند. شاخص کل بورس تهران که در میانه‌های مرداد تا بیش از 2 میلیون واحد پیش رفته بود شروع به ریزش کرد به طوریکه هفته گذشته عدد شاخص به زیر یک میلیون و 100 هزار واحد رسید تا بر این اساس گفته شود شاخص نصف شده است.

از این رو عرضه و فروش سهام عدالت همواره از سوی کارشناسان و فعالان بورسی به عنوان یکی از متهمان اصلی ریزش بورس معرفی می‌شود.

دولت روحانی چه وعده‌ای به سهام عدالتی‌ها داد؟

دولت روحانی بارها اعلام کرده است که فروش سهام عدالت مادامی که وضعیت بورس به شرایط عادی بازنگردد، متوقف خواهد ماند.

درواقع مشمولان سهام عدالت ماه‌ها است که چشم به راه بهبود بورس هستند تا فروش سهام عدالت نیز آزاد شود.

چرا گره فروش سهام عدالت در دولت بعد باز نمی‌شود؟

با این حال بعید است کم حتی بهبود بورس هم، فروش سهام عدالت را آزاد کند. از این رو احتمالا چه در کمتر از دو ماه باقی مانده از دولت دوازدهم و چه در ماه‌های آغازی دولت بعدی توقف فروش سهام عدالت ادامه خواهد داشت. اما چرا تحقق این پیش‌بینی دور از دسترس نیست؟

اول اینکه شرایط بورس نیز به اندازه چشم‌انداز سهام عدالت مبهم است، فعلا این بازار نزدیک به 11 ماه است که وارد فاز رکودی شده و معلوم نیست دقیقا کی از آن خارج خواهد شد. وعده‌های نامزدهای رئیس جمهوری انتخابات 1400 برای بهبود بازار سرمایه نیز کمتر اجرایی به نظر می‌رسد.

اما دوم و مهمتر از همه عدم سازگاری بهبود بورس و آزادسازی سهام عدالت است.

به این معنا که سهامداران بازار سرمایه و کل کارشناسان بورسی سهام عدالت را مانند چکشی بر بازار سرمایه می‌دانند که به محض آزادشدن و صدور اجازه فروش آن به راحتی هرگونه بهبودی را می‌تواند از بورس سلب کند.

اصولا یکی از دلایل تاخیر در آزادسازی سهام عدالت نیز خود همین دلیل است. سهام عدالت از سال 95 باید آزاد می‌شد، اما برای همه چه دولت و چه بورسی‌ها قابل پیش‌بینی بود که آزادسازی سهام عدالت موجی از فروش را در بازار سرمایه راه خواهد انداخت و بورس را به هم خواهد ریخت. از این رو آزادسازی این سبد سهام با تاخیر 4 – 5 ساله همراه شد.

در نهایت نیز رکوردشکنی‌های پی در پی شاخص کل بورس در اوایل سال 99، دولت را بر آن داشت که سهام عدالت را آزاد کند تا با فشار عرضه مانع از رشد تند و تیز شاخص شود و هم گره کور سهام عدالت بالاخره باز کند. با این حتال حتی شرایط رویایی بورس 99 نیز نتوانست از پس موج عرضه سهام عدالت بربیاید.

برخی کارشناسان بر این باورند که آزادسازی سهام عدالت باید چند ماه زودتر و پیش از رسیدن شاخص به اوج خود انجام می‌شد. به نحوی که هم ورود سرمایه‌ها به بورس را جذب می‌کرد و هم مانع از رسیدن شاخص به سطوح بیش از 2 میلیون واحد می‌شد.

در نهایت باید گفت که آزادسازی سهام عدالت به شکلی که در فاصله خرداد تا آبان 99 انجام شد، عملا غیر ممکن است.

چرا سهام عدالت در وعده‌های انتخاباتی مغفول ماند؟

مورد سوم خود می‌تواند چرایی مغفول ماندن سهام عدالت در وعده‌های انتخاباتی هر 7 نامزد انتخابات 1400 را تشریح کند.

از آنجایی که سهام عدالت یکی از متهمان اصلی ریزش بورس است، نامزدهای انتخاباتی می‌دانستند که اگر وعده صادرکردن اجازه فروش سهام عدالت را بدهند، با موجی از خشم سهامداران بورسی مواجه خواهند شد.

فعلا راهکاری نیز برای فروش سهام عدالت بدون آسیب زدن به بازار سرمایه در دست نیست. هفته‌ها پیش سخنگوی آزادسازی سهام عدالت عنوان کرد که به دنبال راه‌اندازی صندوقی به منظور تغییر در شیوه فروش و آزادسازی سهام عدالت هستند. با این حال بررسی‌های بورسان نشان می‌دهد که کسی اطلاعی در خصوص این صندوق و سازوکار آن ندارد.

بنابراین به نظر می‌رسد سهامداران عدالت فعلا نباید چشم‌انتظار گشایشی در فروش این دارایی خود باشند.