با اسکناس و ایران‌چک مخدوش‌ چه کنیم؟/ هزینه تعویض ایران‌چک پاره چقدر است؟

به گزارش بانک اول آمارها نشان میدهد که سالانه بیش از 700 میلیون قطعه اسکناس و ایران چک به دلیل مخدوش بودن، پارگی، سوختگی، کهنگی و ... از چرخه معاملات خارج می شود؛ که البته هزینه امحا و چاپ مجدد این حجم از اسکناس و ایران چک هزینه 12 میلیاردی را نیز به همراه دارد.

اسکناس یا ایران چک پاره یا سوخته و مخدوش یکی از معظلاتی است که هر ازگاهی با آن روبه‌رو می شویم؛ آیا تعویض این اسکناس ها برای مردم هم هزینه بر است یا صرفاً مراجعه به بانک‌ها کافی است؟

براساس ضوابط تعیین شده از سوی بانک مرکزی،‌ارزش‌گذاری و پرداخت بهای اسکناس‌ها و ایران‌چک‌های آسیب‌دیده در تمامی شعب بانک ملی ایران در سراسر کشور  انجام می‌شود.

هرچند تعویض اسکناس‌ها و ایران‌چک‌های کهنه و فرسوده در کلیه شعب بانک‌های کشور انجام می‌شود اما پرداخت بهای اسکناس‌ها و ایران‌چک‌های کهنه و فرسوده منوط به موجود بودن تمام سطح اسکناس یا ایران‌چک است؛ در غیر این صورت، اسکناس یا ایران‌چک ارائه‌شده، ناقص در نظر گرفته می‌شود و مشمول ارزش‌گذاری طبق ضوابط مربوطه می‌گردد.

برای ارزش‌گذاری هر یک از انواع اسکناس‌ها و ایران‌چک‌های آسیب‌دیده، جدولی منطبق با ابعاد آن طراحی شده است که با قرار گرفتن بر روی آن، سطح اسکناس یا ایران‌چک به 10 قسمت مساوی تقسیم می‌شود. ارزش هر خانه از این جدول برابر با یک‌دهم بهای اسمی اسکناس یا ایران‌چک است. هنگام تطبیق سطح اسکناس یا ایران‌چک ناقص با جدول مربوطه، فقط خانه‌هایی که کامل باشند، در نظر گرفته می‌شوند و ارزش‌گذاری بر اساس آن انجام می‌گردد.

در شکل زیر، اسکناس 10،000 ریالی به 10 خانه مساوی تقسیم شده است که 2 خانه از آن در قسمت پایین در سمت راست کامل نیستند. بنابراین، تنها 8 خانه از مجموع 10 خانه آن در ارزیابی، کامل محسوب می‌شوند. طبق جدول بالا، ارزش هر خانه برای اسکناس 10،000ریالی برابر 1،000ریال است. به این ترتیب، ارزش قسمت باقی‌مانده از اسکناس آسیب‌دیده، مشروط به دارا بودن سایر شرایطی که در ادامه ذکر می‌شود، 8،000 ریال خواهد بود.

تبصره 1 ـ اسکناس‌های آسیب‌دیده موردارزیابی که حداقل یک‌دهم (1/10) سطح آن (یعنی به اندازه یک خانه کامل از جدول مربوط) موجود باشد، به شرط داشتن یک شماره سریال کامل یا دو امضا مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت.

تبصره 2 ـ ارزیابی ایران‌چک‌های ناقص صرفاً از طریق تطبیق سطح ایران‌چک با جدول مربوط انجام می‌شود و دارا بودن شماره سریال کامل و امضا ملاک ارزیابی محسوب نمی‌شود، مشروط بر آن که حداقل یک‌دهم (1/10) سطح آن (یعنی به اندازه یک خانه کامل از جدول مربوط) موجود باشد.

تبصره 3 ـ در مورد قطعات اسکناس و ایران‌چک به هم چسبانده‌شده، اگر برای بانک محقق نشود که قطعات مربوط به یک اسکناس یا ایران‌چک واحد هستند، هر یک از قطعات جداگانه ارزیابی می‌شوند، مشروط بر آن که هر یک از قطعات از  10درصد سطح اسکناس یا ایران‌چک بیشتر باشد و قطعات اسکناس‌ها دارای یک شماره سریال کامل یا دو امضا باشد.

تبصره 4 ـ اسکناس و ایران‌چک سوخته، پوسیده و یا آغشته به جوهر یا مواد دیگر در صورتی که سطح آن‌ها کامل باشد، با کسر 10 تا 30 درصد بهای اسمی پرداخت می‌شوند.