به گزارش بانک اول صکوک چیست؟ سوالی که یافتن جوابش آنقدرها هم سخت نیست و تنها یک ابتکار از سوی کشورهای اسلامی است. اوراقی که جنبه مناسبتی و منطقه‌ای دارد و اغلب بین کشورهای مسلمان و شرکت‌هایی که توسط مسلمین تاسیس شده است به جای اوراق قرضه که بیشتر جنبه امریکایی دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اما تفاوتش تنها در همین موارد هم خلاصه نمی‌شود و از شما دعوت می کنیم تا برای یافتن جواب این سوال تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
صکوک چیست؟
عبارت صکوک از ریشه واژه عربی ص به معنای نوشته بدهکار، چک، قبض بدهی و سفته استخراج شده است. به طور کلی می‌توان گفت نام اوراق قرضه اسلامی، اوراق صکوک توصیف می شود.
تفاوتی که بین این دو توصیف وجود دارد بسیار مهم و اساسی است. به این دلیل که با تاکید بر این تفاوت هدف از استفاده اوراق صکوک تحت عنوان ابزاری نوین در بانکداری اسلامی، به تقلید از اوراق قرضه رایج در کشورهای غربی با پشتوانه بهره در بانکداری معمول نیست، بلکه تخصیص ابزاری خلاق برابر با قوانین و شریعت اسلامی است.
اوراق صکوک همان اوراق بهادار است که دارای پشتوانه مالی است که این پشتوانه بایستی دارای ارزش باشد؛ البته این توانایی را هم ندارد که برطبق فعالیت‌های سوداگرایانه و سفته بازی و در اصل فعالیت‌هایی که بدون ایجاد کار یا خلق ارزش صورت می پذیرد، سودآوری نماید. این قبیل از اوراق منابع مالی را به پشتوانه دارایی های فیزیکی و ترازنامه شرکت‌های ویژه جذب می‌نمایند.
اوراق صکوک چیست و چه تفاوتی با اوراق قرضه دارد؟
استفاده از ابزارهای مالی مطرح مثل اوراق قرضه در کشورهایی که از جمعیت مسلمان فراوانی برخوردارند، مقبولیت و کارایی خاصی ندارد. به همین جهت شرکت‌های اسلامی، دولت‌ها یا شرکت‌های اسلامی فعال در سایر کشورهای غیر اسلامی در جست و جوی مدیریت و تامین مالی بدهی‌هایشان هستند نیازمند جایگزین‌هایی برابر با اصول و قوانین اسلامی هستند. اوراق صکوک هم ابزاری است که در کلیه کشورهای اسلامی به جای انواع اوراق قرضه مورد استفاده واقع می‌شود.
در سالیان پیش رشد ابزارهای مالی اسلامی که به شکل اوراق صکوک مشهور شده و بسیار هم درخشان عمل کرده است برطبق آمار و ارقام، تا انتهای سال ۲۰۰۶ گریگوری ارزش ل معاملات این اوراق چیزی در حدود ۵۰ میلیارد دلار اعلام شده است. کشورهای قطر، بحرین، مالزی و آلمان تحت عنوان پیشروان این اوراق شناخته می‌شوند.
در حالت کلی می‌شود اوراق صکوک را اوراق بهاداری دانست که مبتنی بر دارایی، همراه با درآمد متغیر یا ثابت، مبتنی بر اصول شریعت و به همراه قابلت معامله در بازار ثانویه دانست.
انواع اوراق صکوک
بهره برداری از واژه صکوک برای ابزارهای مالی اسلامی ابتدا در سال ۲۰۰۲ میلادی طی جلسه فقهی بانک توسعه اسلامی مطرح شد. پس از آن سازمان حسابرسی و حسابداری نهادهای مالی اسلامی به معرفی انواع گوناگون این قبیل از اوراق اقدام کردند که شامل موارد ذیل می‌شود:
• اوراق صکوک مضاربه
• اوراق صکوک نماینده سرمایهگذاری
• اوراق صکوک مزارعه
• اوراق صکوک مساقات
• اوراق صکوک ارائه خدمات
• اوراق صکوک صلم
• اوراق صکوک استصناع
• اوراق صکوک مرابحه
• اوراق صکوک مشارکت
• اوراق صکوک حقالامتیاز
• اوراق صکوک مالکیت داراییهایی که در آینده ایجاد میگردد
• اوراق صکوک مالکیت منافع داراییهای حال حاضر
• اوراق صکوک مالکیت منافع داراییهایی که در آینده ایجاد میگردد
از بین صکوک فوق فقط بهره‌برداری از صکوک سلم، استصناع و اجاره و تا اندازه‌ای مرابحه، مضاربه و مشارکت رایج است. در یک طبقه بندی دیگر می‌شود این اوراق را به دو دسته ابزار بدهی و ابزار حقوق صاحبان سهام تقسیم کرد. صکوک استصناع، مرابحه، اجاره و سلم زیر مجموعه ابزار بدهی واقع می‌شوند و صکوک مضاربه و مشارکت هم زیر مجموعه ابزار حقوق صاحبان سهام واقع می‌شود.
یکی از اصلی‌ترین انواع صکوک مطرح شده در این جا صکوک اجاره است. صکوک اجاره در اصل نوعی از اوراق بهادار است که فرد دارنده آن به شکل مشاع، مالک قسمتی از دارایی به حساب می‌آید که منافع حاصل شده از آن برطبق قرارداد اجاره به بانی یا مصرف‌کننده می‌رسد.
برای منتشر کردن اوراق اجاره حداقل سه نهاد مالی بایستی تا حضور داشه باشد که این سه نهاد ضروری عبارتند از امین واسط و بانی.
• امین: یک شخص حقوقی که در حقیقت به نمایندگی از کلیه سرمایهگذاران فعال در بازار و به جهت نگهداری منافع کلیه آن‌ها در چارچوب قوانین و مقرارت اجرایی انتشار صکوک اجاره وظیفه نظارت همه جانبه‌بر پروسه عملیاتی صکوک اجاره را بایستی به عهده بگیرد.
• واسط: نهاد مالی که به وکالت از دارندگان صکوک اجاره تنها برای نقل و انتقال دارایی وهمین طور انتشار صکوک اجاره ایجاد میگردد.
• بانی: باز هم شخصی حقوقی که با هدف تأمین مالی در اصل صکوک اجاره را منتشر می‌کند و این توانایی را دارد تا اقدام به اجاره کردن دارایی مبنای انتشار این اوراق از شخص واسط به نمایندگی از کلیه سرمایهگذاران کند.
ریسک موجود در اوراق صکوک
ریسک موجود در اوراق صکوک را به شکل‌های گوناگونی می‌شود دسته‌بندی کرد. اصلی‌ترین ریسک‌هایی که برخورداران اوراق صکوک با آن رو به رو می‌شوند را می‌شود به شکل زیر اظهار داشت:
• ریسک مربوط به کاهش قیمت دارایی
• ریسک مربوط به از بین رفتن داراییها
• ریسک مربوط به نرخ سود
مزایای اوراق صکوک
بعضی از فاکتورهای مثبت انتشار این اوراق را می‌شود به طریق زیر دانست :
۱. صکوک منجر به افزایش نقدینگی بانی می‌شود.
۲. داراییهایی که غیرنقد هستند یاب عبارتی نقدینگی بسیار پایینی دارند و از ترازنامه هم بنابردلایلی این چنینی خارج شده جایگزین آن‌ها وجوه نقد می‌شود.
۳. با اینکه بخشی از داراییها از شرکت بانی تفریق داده می‌شود، ولی با این وجود باز نیز بانی این توانایی را دارد تا از داراییها بهره‌برداری کند.
۴. از آن‌جا که این اوراق با پشتوانهی دارایی انتشار داده می‌شود لذا دارای از ریسک کمتری هم برخوردار است و هزینهی تأمین مالی را هم کم می‌کند. یک روش دیگر هم کم نمودن هزینهیمربوط به تأمین مالی جهت بهره‌برداری از افزایش اعتبار است.
۵. این اوراق با فراهم نمودن توانایی تبدیل داراییها به انواع گوناگون اوراق بهادار می‌تواند تا به توسعهی بازار سرمایه کمک فراوانی نماید.
۶. اگرچه برای دادوستد این اوراق یک بازار ثانویه تشکیل میگردد، آن زمان توانایی نقدشوندگی این اوراق نیز زیاد می‌شود.
تفاوت مهم اوراق قرضه با صکوک مرسوم در بازارهای مالی
۱. اوراق قرضه تنها در مورد تعهد بدهی صحبت می‌کنند در حالی که صکوک توصیف مالکیت یک دارایی معین است. به عبارتی رابطه بین خریدار اوراق قرضه و صادرکننده آن یک رابطه وامگیرنده و وامدهنده را تشکیل می‌دهد که نرخ بهره یا سود وام نیز ثابت است و این باعث ربا میگردد.
۲. دارایی مورد بحث صکوک از لحاظ شرعی می‌بایستی صحیح و مجاز باشد. در حالی که در اوراق قرضه داراییهایی که از نظردولت‌ها و شرع اسلامی مورد قبول نیست هم این توانایی را دارد تا پشتوانه اوراق باشد.
۳. اعتبار اوراق قرضه در واقع بستگی به اعتبار ناشر یا صادرکننده وابسته است و با آن مورد سنجش واقع می شود و این در حالی است که اعتبار صکوک به ارزش دارایی پشتوانه ای که دارد بستگی دارد نه به ناشر اوراق.
۴. فروش اوراق قرضه در بازار ثانویه فروش بدهی است اما فروش صکوک فروش مالکیت یک دارایی به حساب می آید.
۵. در صکوک توانایی بالا بردن اصل دارایی و در نهایت ارزش خود ورقه صکوک هم موجود است و این در حالیست که اصل بدهی در اوراق قرضه این توانایی را ندارد که ارزشش بالا برود.
و در آخر...
همانطور که در جواب پرسش اوراق صکوک چیست؟ بیان شد، اوراق صکوک همان اوراق بهادار است که دارای پشتوانه مالی است که این پشتوانه بایستی دارای ارزش باشد. هدف از استفاده اوراق صکوک تحت عنوان ابزاری نوین در بانکداری اسلامی، به تقلید از اوراق قرضه رایج در کشورهای غربی باپشتوانه بهره در بانکداری معمول نیست، بلکه تخصیص ابزاری خلاق برابر با قوانین و شریعت اسلامی است.
یکی از اصلی ترین انواع صکوک مطرح شده در این جا صکوک اجاره است. صکوک اجاره در اصل نوعی از اوراق بهادار است که فرد دارنده آن به شکل مشاع، مالک قسمتی از دارایی به حساب می‌آید که منافع حاصل شده از آن برطبق قرارداد اجاره به بانی یا مصرف‌کننده می‌رسد. امیدوریم که توانسته باشیم در این مقاله به کلیه سوالات شما درباره این که صکوک چیست؟ پاسخ داده باشیم.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید